نام ییلاق ماهار در میان ییلاقات تالش از اعتبار خاصی برخوردار است و من مدتها در نظر داشتم دیداری از این منطقه تاریخی و خان نشین لیسار و خطبه سرا داشته و گزارش کاملی از آنجا را در اختیار کاربران عزیزم قرار دهم .
ماهار موطن ییلاقی اقبال السلطان (حاجی اقبال) بزرگ قبیله آقاجانیهاست .
پیشنهاد جمعی از دوستان و میزبانی دوست عزیز اردشیر آقاجانی این فرصت را فراهم ساخت تا اواخر شهریور سفری دوست داشتنی به این منطقه رویایی داشته باشیم .
کافه احد در میان درختان سر به فلک کشیده جنگلهای خطبه سرا محل بسیار دنج و آرامی است برای استراحت بین راهی مسافران ماهار و ییلاقات خطبه سرا …..
اولین ییلاق که بعد از پشت سر گذاشتن جنگل به آنجا میرسی تمشه له است .
در ادامه راه به برزبیل می رسی . مسجد قدیمی برزبیل همچون نگینی درخشان در میان روستا بیشتر از هر چیز توجه ات را بخود جلب می کند .
با گذر از روستای ییلاقی کومری به ییلاق آنا بولاغی رسیدیم . چشمه آنابولاغی با بیش از 4 اینچ آب که از بالای کوههای مشرف به روستا می جوشد ، توجه هر رهگذری را بخود جلب می کند . شاید چشمه ای به بزگی آنابولاغی در ییلاقات منطقه وجود نداشته باشد و انتخاب نام “مادر چشمه ها ” بی مسّمی نیست .
پذیرایی با صفا و صمیمی خانواده اسمدار در این روستا که نشانی از سنّت میهمان نوازی تالشان است ، قابل توصیف نبود .
و تربیت شهیدی بزرگوار (شهیداسمدار) در دامن این خانواده هم امری معقول …… گرفتن عکس یادگاری با خانواده شهید در کنار عکسی از آن شهید والامقام هم شاید ادای کوچکترین وظیفه … روحش شاد و یادش گرامی باد .
بی شک قدم به قدم این ییلاق خاطرات تلخ و شیرین فراوانی از آن شهید عزیز دارد .
وقتی به ارتفاعات بالای ماهار می رسی منطقه سوباتان و روستاهای اطراف آن (بیده پشت و قوری دره و هونیش)در مقابل چشمانت قرار میگیرد …
ییلاق علی حیدر و خانه مرحوم فریدون خان آقاجانی محل اقامت ما در این سفر خواهد بود .
شب با پذیرائیهای با صفای میزبان بسرعت می گذرد و همزمان با طلوع آفتاب در کمین شکار لحظه های طلوع روی دریا می نشینیم . ییلاقات علی حیدر و ماهار از میان دره های رودخانه بزرگ لیسار کاملاً به دریا و شهر لیسار مشرف بوده و لذا از چشم انداز بسیار زیبایی برخوردار است .
صبح روز بعد بطرف ماهار که مقصد اصلی این سفر است راه می افتیم . ماهار ییلاق طائفه آقاجانیهای لیسار و خطبه سرا بوده و اکثر خانه های قدیمی بزرگان این طائفه هنوز در این ییلاق پابرجا هستند .
قبل از هر منظره ای نمای ساختمان ” آق مسجد” جلب توجه می کند . ساختمان سفیدی که در میان درختان سیب محلی پس از سالهای طولانی هنوز با وقار و صلابت خودنمایی می کند .
آق مسجد بمعنی مسجد سفیداست و علت شهرتش به این نام ، سفیدی دیوارهای مسجد بود که با گِل سفید و بعدها با آهک ، سفید کرده بودند . اقبال السلطان ، یا به قول نزدیکانش (حاجی اقبال) از ابتدای محرم سیاه پوش شده و به اتفاق مردم در آن مسجد به عزادری می پرداخت . بیشتر وقتها شخصاً کفش عزاداران را مرتّب می کرد و در کفش کن مسجد دست به سینه می ایستاد . در تاسوعا و عاشورا به همراه ایل و رعایای خود با پای برهنه و دل شکسته جلوی دسته عزاداری از آق مسجد ماهار ، حسین حسین (ع) گویان تا مسجد ییلاق ” شته ژی ” و سپس مسجد ییلاق ” سوباتان ” پیاده می رفت و ارادت قلبی خود را این گونه به سرور و سالار شهیدان نشان می داد .(نقل از کتاب : نگاهی به لیسار و سوباتان -ص 163 و 164 – شاپور رضاقلی پور)
رضاقلی پور در صفحه 277 همین کتاب می نویسد : میرزا کوچک خان جنگلی در سفر به لنکران پس از اقامت چند روزه در ییلاق “هونیش ” پیش حسن خان رحمانی به ییلاق ماهار رفته و دو هفته میهمان اقبال السلطان می شود .
بی شک آق مسجد ماهار در طول تاریخ محل عبادت بزرگانی بوده که اقبال السلطان میزبانشان بوده است .
در کنار مسجد دو ساختمان بزرگ قدیمی نظرها را بخود جلب می کند . اولی که بنایی کاهگلی و چوبی دارد که اقامتگاه خانوادگی اقبال السلطان بوده .
ساختمان دوم که کمی جلوتر قرار دارد و از دو طرف دو ورودی و ایوان چوبی دارد و نمای جلوی ساختمان آجری است ، عمارت میهمانان خان بوده است . سرستونها و چوب آلات بکار رفته در هر دو ساختمان خراطی شده و از زیبایی خاصی برخوردار است . ایکاش این بناها توسط میراث فرهنگی تالش خریداری و به ثبت رسیده و بعنوان میراث فرهنگی منطقه برای نسلهای آینده حفظ و نگهداری شود .
خانه مرحوم حاج سهراب خان آقاجانی بزرگ خاندان آقاجانیهای لیسار نیز پشت ساختمان مسکونی اقبال السلطان هنوز سر بر آسمان دارد .
وجود بناهای بسیار قدیمی که با سبک معماری خاصی ساخته شده اند خود گواه بر قدمت تاریخی ماهار دارد .
در مسیر بازگشت از ماهار و در مسیر شاخه اصلی رودخانه لیسار آبشار بزرگی را می بینی که کمتر کسی از آن اطلاع دارد و به دلیل عدم وجود راه ارتباطی بین ماهار و سوباتان درصد بسیار کمی از اهالی لیسار این آبشار را دیده اند . شاید ارتفاع آبشار ماهار کمتر از آبشار ورزان باشد ولی میزان آب و پهنای آبریز آن زیبایی زایدالوصفی به این آبشار داده است .
