اهالی سوباتان نیز همانند مردم سایر اقوام و عشایر کشور ، غذاهای مخصوص و ویژه ای دارند که در اینجا بعضی از آنها را با طریقه پخت شان معرفی می کنیم :
1 – کباب بره : غذای اصلی سوباتانیها کباب بره است . گوشت گوسفندان ییلاقات سوباتان بدلیل آب و هوای خاص و تغذیه از گیاهان بومی که اکثراً خواص طبی دارند از کیفیت بالایی برخوردار است ، لذا کباب بره سوباتان شهرت خاصی داشته و به یکی از جاذبه های منطقه تبدیل شده است . معمولاً مسافران سوباتان کباب بره میل کرده و حتی مقداری گوشت بعنوان سوغاتی همراه می برند و به همین دلیل بازارچه سوباتان بیش از 10 قصابی فعال دارد . چون کباب یکی از غذاهای سنتی منطقه است لذا سوبانیها در تهیه و پخت آن تبحر خاصی دارند . البته مسافران عزیز توجه کنند که بجای کباب بره تالشی گوشتهای دیگری مثل گوشت گوسفندان پیر یا ماده و یا گوسفند غیر تالشی به این نام به آنها داده نشود و ما شرمنده نشویم .
2 – سوجا دیلَه (ساج ایچی): این غذا از گوشت پر چرب گوسفند درست می شود . ابتدا گوشت گوسفند را خورد کرده و در ساج که قبلاً کمی روغن کره در داخل آن سرخ شده می ریزند و پس از اضافه کردن ادویه جات لازم و پخته شدن کامل مقداری ماست به آن اضافه کرده و هم می زنند و آن را روی آتش ملایم می گذارند تا دم کشیده و آماده استفاده شود .
3 –پِندیرَه ویسوج(پنیر سرخ کرده) : معمولاً دامداران سوباتانی این غذا را در فصل بهار از نوعی پنیر تَر تهیه کرده و با برنج میل میکنند . برای تهیه این غذا پنیر تازه را در آب پنیر مقداری می جوشانند تا کمی سفت شده و هنگام برش دادن خورد نشود . سپس آن را به ضخامت تقریبی یک سانتی متر برش داده و در روغن محلی سرخ کرده و با برنج میل می کنند .
4 –قورتماج : معمولاً چوپانانی که گله را به چراگاههای دور می برند و ظهر به چادر برنگشته و نهار را در چراگاه میخورند ، این غذا از شیر تازه گوسفند درست می کنند . روش درست کردن این غذای محلی به این صورت است که ابتدا آتشی درست کرده و چند قطعه سنگ تمیز را که از داخل آب چشمه ها یا رودخانه بر می دارند در داخل آتش گذاشته تا کاملاً سرخ شود ، بعد شیر گوسفند را در کاسه مسی می دوشیند و سپس سنگهای سرخ شده در آتش را داخل کاسه شیر می اندازند ، شیر کاملاً جوشیده و کمی هم حالت ژله ای پیدا می کند ، بعد این غذا را با نان محلی نوش جان می کنند . این غذای طبیعی و تازه بسیار خوشمزه و مقوی است .
5 – سیرجینَه : این غذا مخصوص صبحانه است . برای درست کردن آن آرد برنج یا ذرت را در مقداری شیر ریخته و بهم می زنند و سپس چند عدد تخم مرغ محلی را داخل آن ریخته و مقداری شکر و زرچوبه به آن اضافه نموده دوباره کامل هم زده و آن را در تابه ای که روغن داخلش کاملاً داغ شده سرخ می کنند و در بشقاب گذاشته دوباره مقداری شکر یا خاکه قند روی آن ریخته و نوش جان می کنند .
6 – گوزِلی بریان(بره بریان) : این غذا که بیشتر جنبه تشریفاتی داشته در میهمانی های مهم و برای افرا خاص تهیه می شود . برای تهیه این غذا ابتدا بره کوچک را بطور کامل و بدون حورد کردن در مقدار کمی آب پحته سپس شکم آن را از مغز گردو خورد شده و سایر سبزیجات و ادویه جات پر می کنند (لَوَنگی) و بره را درسته سرخ کرده و در سفره می گذارند . بعضی آشپزهای خوش سلیقه کله بره را نیز جدا پخته و هنگام سرو غذا آن را به بدن بره طوری می چسبانند که گویا سر بره بریده نشده است .
7 – جِزلِق : برای تهیه روغن دمبه گوسفند (دوما روان)، دمبه را خورد کرده پس از داغ کردن و جوشاندن آن ، روغن دمبه کاملاً جدا شده و تکه های کوچک دمبه ته ظرف باقی می ماند که ترد و بسیار خوشمزه است که به آن جزلق می گویند . جزلق را هم با نان و یا برنج می خورند و هم آن را به خمیر اضافه کرده نان روغنی مخصوصی درست می کنند که بسیار خوشمزه است.
8 – قورما : در زمانهای قدیم که امکانات کمتری وجود داشت ، وقتی دامداری گوسفند و گاوی را سر می برید و امکان مصرف آن در یکی دو روز اول نبود برای جلوگیری از فاسد شدن گوشت ، آن را خورد کرده و همه گوشت را سرخ می کردند و آن را در داخل شکمبه گوسفند (اِشکَمبَه) یا پوست بره و بزغاله کوچک (پوستَه) ویا نوعی ظروف سفالی مخصوص (بارداخ) می ریختند و در آن را محکم می بستند تا هوا نکشد . این گوشت مدتی در این ظروف سالم باقی می ماند و هر چند وقت مقداری از آن را با پیاز و سیب زمینی و رب گوجه و آب انار و سایر ادویه جات سرخ کرده و میل می کرند.
انواع نانهای سوباتان :
آرزِنا نون (نان ذرّت): این نان از آرد ذرّت درست می شود که بسیار مقوّی و غذای سنگینی است . این نان معمولاً بصورت فتیر پخته می شود . در زمانهای قدیم دامداران ذرت زیاد می کاشتند که هم از شیر بلال و هم از آرد آن آن استفاده می کردند .
گندوما نون (نان گندم): نانی که از آرد گندم درست می شود . البته این آرد در آسیاب دستی و یا آسیابهای آبی قدیمی از گندم محلی تهیه می شد و سبوس آن اصلاً جدا نمی شد و رنگ آن تیره و نانش بسیار مقوی بود .
در سوباتان از جهت نوع پخت نیز چند نوع نان محلی وجود دارد :
سوجا نون (ساج چورگی): ساج وسیله دایره ای شکلی به قطر تقریبی 60 سانتی متر از جنس مس یا برنج و یا آهن است که مقداری گودی دارد . دامداران به دلیل کوچها و جابجائی های زیاد و حمل آسان این وسیله ، نان مورد نیاز خود را با ساج می پزند . برای این کار طرف گود ساج را روی سه لنگه ای که روی آتش گذاشته شده قرار می دهند و پس از داغ شدن ساج ، چونه های خمیر را که قبلاً آماده شده با وردنه روی تخته مخصوص خمیر گیری به شکل دایره در آورده و آن را روی ساج می گذارند و پس از مدتی نان گرد لواش را برمی گردانند تا روی دیگر آن نیز بپزد .
کِتَه نون (نان سنگی): در زمانهای قدیم که امکانات کمتر بود ، دامداران سنگ صاف و بزرگی را تهیه کرده و در کنار آتش قرار می دادند ، پس از داغ شدن سنگ نان فتیر را به آن می چسباندن که پشت نان با داغی سنگ و روی آن با گرمی آتش سرخ می شد .
کومبَه: برای درست کردن این نان ، خمیر آماده شده را به اندازه کافی چونه کرده و کمی آن را پهن می کردند ، سپس خمیر را روی خاکستر داغ آتش گذاشته و روی آن را نیز با خاکستر داغ می پوشاندند . نان از دو طرف بالا و پایین پخته و سرخ می شد و پس از پختن با پارچه تمیزی خاکسترهای آن را پاک کرده و با یک تکه خمیر آغشته به روغن محلی روی آن را براق می کردند .
انواع غذاهای لبنی سوباتان :
پندیر(پنیر): برای درست پنیر شیر را در ظرفی ریخته مقداری مایه پنیر با آن اضافه می کنند و چند ساعتی در جای ثابتی گذاشته تا پنیر خودش را بگیرد . سپس کله های پنیر را در آب نمک قرار میدهند تا هم صفت تر شود و هم از فاسد شدن آن جلوگیری شود .
لُر : برای درست کردن لُر
شُر(کشک): دوغ را در ظرفی ریخته و می جوشانند . سپس آن را در کیسه پارچه ای نازکی ریخته آویزان می کنند تا آب آن جدا شده و کشک باقی بماند .
بِلاما: اولین شیر دوشیده شده از گاو را که تازه زاییده روی آتش بهم می زنند تا خودش را گرفته و حالت ژله ای پیدا کند .
انواع روغنها :
رواَن (کره): برای تهیه کره ، ماست و خامه شیر را داخل مشک سفالی (نهره) ریخته و آن را حدود یک ساعت هم می زنند و کره از آن جدا شده و روی دوغ قرار می گیرد .
زردَ رواَن : این روغن را از جوشاندن روغن کره بدست می آورتد . بدین ترتیب که روغن کره را روی آتش داغ کرده و کمی زرد چوبه به آن اضافه می کنند و کره ذوب شده را در ظروف سفالی کوچکی ریخته و نگهداری می کنند . این روغن پس از خنک شدن به حالت جامد در آمده و مدتها مورد استفاده قرار می گیرد .
دوما رواَن : این روغن از دمبه گوسفند درست می شود . برای درست کردن آن ابتدا دمبه گوسفند را خورد کرده آن را روی آتش گرم می کنند . به تدریج دمبه ذوب شده و به روغن دمبه تبدیل می شود . سپس روغن تولید شده را کمی سرد کرده و قبل از جامد شدن در ظرفهای مخصوص سفالی بنام پتی ریخته و مدتها بدون اینکه فاسد شود از آن استفاده می کنند . معمولاً پس از ذوب شدن تکه های دمبه مقدار کمی از آن ها که روغن آن کاملاً ذوب و جدا شده ته ظرف باقی می ماند که به آن ” جِزلِق “ می گویند . جزلق را یا با نان و برنج می خورند و یا به خمیر نان فتیر اضافه کرده نان روغنی خوشمزه ای درست می کنند .